مهریه: هدیه‌ای از گذشته تا امروز

در این خبر قصد داریم به موضوع مهریه، یکی از مسائل مهم و پرچالش در زندگی زناشویی بپردازیم. این مسأله نه تنها در زندگی مشترک زوجین بلکه در مباحث حقوقی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای آشنایی بیشتر با مهریه و نکات آن، به سراغ محمد علی صارمی، وکیل پایه یک دادگستری همدان رفته‌ایم تا به توضیحات وی در این زمینه گوش دهیم.

**تعریف مهریه و تاریخچه آن

محمدعلی صارمی در ابتدای صحبت‌های خود به تعریف کلمه "مهریه" اشاره کرد و گفت: مهریه، که به آن کابین یا صداق نیز گفته می‌شود، هدیه‌ای است که به هدف پایبندی به لوازم زندگی مشترک و ارتباط زناشویی یا به عنوان ضامنی برای حق طلاق زن در نظر گرفته شده است.

وی ادامه داد: مهریه واژه‌ای عربی است و کابین واژه فارسی آن است. این مفهوم یکی از سنت‌های کهن اجتماعی است که در جوامع بشری از دیرباز رایج بوده و همچنان در پیوند ازدواج به کار می‌رود.

وکیل پایه یک دادگستری همچنین به قدمت تاریخی این موضوع اشاره کرده و افزود: پرداخت مهریه در پیوند ازدواج، یکی از رسوم و سنت‌هایی است که از زمان‌های دور تا به امروز در جوامع مختلف وجود داشته است و این رسم همچنان در فرهنگ‌های مختلف به شکل‌های گوناگون اجرا می‌شود.

صارمی خاطرنشان کرد: به عبارت ساده‌تر، مهریه حقوق مالی است که در ازای ازدواج به زوجه تعلق می‌گیرد و به نوعی به عنوان یک ضمانت برای حقوق زنان در زندگی مشترک محسوب می‌شود.

**قرآن و مهریه

وی با اشاره به آیه‌ای از قرآن توضیح داد: خدای متعال در آیه 4 سوره مبارکه نساء می‌فرماید: 'مهرهای زنان را با میل قلبی و به عنوان هدیه به آن‌ها بدهید.' این آیه نشان می‌دهد که پرداخت مهریه باید به میل و رضایت طرفین انجام شود و مهریه نباید به عنوان یک فشار بر روی مرد یا زن قرار گیرد.

وکیل پایه یک دادگستری در ادامه به توضیح انواع مهریه پرداخت و بیان کرد: مهریه از نظر فقه اسلامی انواع مختلفی دارد. یکی از انواع آن، مهریه "عند المطالبه" است که به محض درخواست زن، باید پرداخت شود. این نوع مهریه به‌طور مستقیم به حق زن برای دریافت آن وابسته است.

صارمی همچنین اضافه کرد: نوع دیگر مهریه، مهریه "عند الاستطاعه" است. در این نوع، پرداخت مهریه بستگی به توان مالی مرد دارد. یعنی مرد تنها زمانی که توان مالی برای پرداخت آن را داشته باشد، می‌تواند مهریه را پرداخت کند.

وی در ادامه توضیحاتی در مورد "مهرالمثل" ارائه داد و گفت: مهرالمثل به این معنی است که اگر مهریه در هنگام عقد مشخص نشده باشد، مرد باید طبق توان مالی خود و بر اساس موقعیت مالی‌اش به زن مهریه پرداخت کند.

وکیل پایه یک دادگستری همچنین به مهرالمسمی اشاره کرد و گفت: مهرالمسمی به مهر تعیین شده توسط زوجین در هنگام عقد اطلاق می‌شود. طبق قانون مدنی، مهر باید مالیت داشته باشد و قابل تملک باشد. همچنین باید میزان و نوع آن بین طرفین مشخص و معلوم باشد.

**حقوق مالی زن در مهریه و قابل مطالبه بودن آن

صارمی ادامه داد: مهریه جزء حقوق مالی زن به رسمیت شناخته شده در سند ازدواج است که زنان می‌توانند هر زمان که اراده کنند برای دریافت آن اقدام کنند. تا زمانی که زن مهریه خود را مطالبه نکرده باشد، پرداخت آن بر مرد واجب نیست، اما به محض درخواست زن، مرد موظف به پرداخت آن است.

وی با اشاره به این موضوع یادآوری کرد: یکی از نکات مهم در این زمینه این است که در صورت عدم پرداخت مهریه، زن می‌تواند از انجام وظایف زوجیت خودداری کند، مشروط بر اینکه مهریه قابل مطالبه باشد. این امتناع از انجام وظایف زوجیت، باعث از بین رفتن حق نفقه زن نمی‌شود.

**تأثیر مهریه بر زندگی زناشویی

وکیل پایه یک دادگستری در خصوص تأثیر مهریه بر زندگی زناشویی و طلاق، اظهار کرد: مهریه سنگین می‌تواند تأثیرات منفی بر زندگی زوجین بگذارد. متأسفانه در بسیاری از مواقع، زوجین به دلیل درخواست مهریه‌های بالا با مشکلات مالی مواجه می‌شوند که در نهایت ممکن است به طلاق یا مشکلات عاطفی منجر شود.

صارمی ادامه داد: اگر مهریه سنگین باعث طلاق کمتر می‌شد، قطعاً این میزان بالای طلاق‌های شناسنامه‌ای و عاطفی زوجین وجود نداشت.

وی با اشاره به آثار اجتماعی مهریه‌های سنگین اعلام کرد: تعیین مهریه سنگین می‌تواند مانع بزرگی برای جوانان در تصمیم به ازدواج باشد. ترس از تعهدات مالی سنگین و فشار ناشی از آن باعث می‌شود که بسیاری از جوانان از ازدواج خودداری کنند.

وکیل پایه یک دادگستری همچنین اظهار کرد: بسیاری از جوانان به دلیل این ترس از تعهدات مالی، ازدواج نکرده و از تصمیم‌گیری برای تشکیل خانواده به دلیل فشارهای اقتصادی خودداری می‌کنند.

**نکات حقوقی در خصوص مهریه

صارمی به نکات حقوقی مهریه نیز اشاره کرد و متذکر شد: مهریه تنها در زمان طلاق مطرح نمی‌شود و در طول زندگی مشترک هم قابل مطالبه است. بنابراین زوجین باید در هنگام تعیین مهریه واقع‌بینانه عمل کنند تا در آینده مشکلی برای پرداخت آن پیش نیاید.

وی همچنین به قانون جدیدی که به مجلس پیشنهاد شده است، اشاره کرد: طبق این قانون، مهریه‌های کمتر از 14 سکه مشمول پرداخت حق ثبت نمی‌شود. همچنین اگر مرد تقاضای طلاق کند، باید تمام مهریه را یکجا پرداخت کند و شرایط تقسیط برای آن وجود ندارد.

وکیل پایه یک دادگستری در ادامه توصیه‌هایی به خانواده‌ها و جوانان داشت و افزود: در عقد ازدواج، صمیمیت، اخلاق و سازش بین زوجین بسیار مهم است و نیاز به افزایش مهریه برای ایجاد زندگی مرفه و آرامش‌بخش نیست. بسیاری از افراد با درآمد کم و مهریه اندک توانسته‌اند زندگی بسیار رضایت‌بخشی داشته باشند.

صارمی یادآور شد: پول و ثروت، و به تبع آن فخر به مهریه بالا، نمی‌تواند موجب خوشبختی و زندگی آرام شود. در واقع، زندگی خوب با اصول سادگی، احترام و رفتار مناسب حاصل می‌شود.

وی در نهایت گفت: مهریه، حق مسلم زن است، اما توجه بیش از حد به آن نمی‌تواند موجب خوشبختی در زندگی مشترک شود. در نهایت، صداقت، احترام متقابل و تربیت فرزندانی نیکو از ارکان اصلی خانواده است که باید در زندگی مشترک مورد توجه قرار گیرد.

وکیل پایه یک دادگستری در پایان صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: مهریه از دیون ممتازه است و در هر زمان توسط زوجه قابل مطالبه است، اما این هدف زندگی نیست. آنچه که زندگی را رونق می‌بخشد، صمیمیت، صداقت و اولاد نیکو است.