وجود بیش از 2300 گیاه دارویی در کشور

برداشت بی‌رویه و غیراصولی را می‌توان اصلی‌ترین تهدید گونه‌های گیاهی در کشور دانست که موجب شده است تا بسیاری از گونه‌ها در خطر انقراض قرار بگیرند؛ لذا لازم است که برنامه مدونی درخصوص برداشت این محصولات در نظر گرفته شود تا ضمن ایجاد معیشت پایدار برای بهره‌برداران محلی، گیاهان نیز پایدار بمانند و اقتصاد ملی نیز رونق پیدا کند.

در این رابطه مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی گفت: در کشور ما تاکنون 8660 گونه گیاهی شناسایی شده که بیش از 2300 گونه خواص دارویی داشته و از کل گیاهان شناخته شده جهان 2760 گونه بومی ایران هستند که به طور مستقیم و غیرمستقیم مورد مصرف قرار گرفته و در صنایع دارویی و صنایع غذایی به عنوان مکمل‌ها و انواع چاشنی‌ها و یا صنایع بهداشتی و آرایشی و یا عطر و ادکلن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ترحم بهزاد ادامه داد: از این جهت گیاهان دارویی اهمیت فوق العاده‌ای دارند و برای سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور که تولیت عرصه‌های زیست این گیاهان را عهده‌‌دار است، حفاظت و صیانت از این گونه‌ها در اولویت اول هست و بهره‌برداری اصولی از این گونه‌ها با رعایت ملاحظات توسعه پایدار و توان اکولوژیک در اولویت بعدی قرار دارد.

مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی با تأکید بر اینکه تمامی گیاهان مرتعی که به عنوان گیاهان دارویی مورد استفاده قرار می‌‎گیرند باید با ملاحظات حفظ پایداری به بهره‌برداری برسند، اظهار کرد: هر گیاه حساسیت خاص خودش را دارد و بهره‌برداری باید به میزانی باشد که بر اصل و منبع و پایه آن هیچ گونه آسیب وارد نشود و در واقع درصدی از بیومس (منبع تجدیدپذیر مواد زیستی) بوده و در زمان مشخصی باشد و رویش گیاهان دچار خدشه نشده و به زادآوری آن آسیب نرسد.

بهزاد افزود: هر نوع بهره‌برداری باید با توجه به طرح مصوب و برمبنای معیارهای مندرج در طرح و رعایت اصول موضوع در آن باشد که در این خصوص دفتر آموزشی، ترویج و مشارکت‌های مردمی سازمان، آموزش‌های لازم را به بهره‌برداران می‌دهند و موضوع آموزش، نخستین نقطه اتکاء در اجرای اهداف سازمانی در جهت احیاء و توسعه گیاهان دارویی مرتعی و جنگلی است.

وی تصریح کرد: این اقدام اولاً منجر به افزایش پوشش گیاهی می‌شود، ثانیاً افزایش درآمد و بهبود معیشت بهره‌برداران را به دنبال دارد و ثالثاً مواد و منابع اولیه صنایع را فراهم کرده و موجب افزایش محصولات دارویی به عنوان یک منبع درمانی بومی خواهد شد.

مدیرکل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی با بیان اینکه بیش از 60 درصد گیاهان دارویی را می‌توان در شرایط دیم، در دیمزارها تولید کرد، گفت: به علت کم توقع بودن گیاهان دارویی این گیاهان با مصرف آب کمتر، ارزش افزوده بیشتری را تولید می‌کند. گیاهان دارویی می‌توانند جایگزین بسیار مناسبی برای فعالیت‌های دامداری خارج از ظرفیت در مراتع بوده و در تعادل دام و مرتع مؤثر باشند و با ایجاد پوشش گیاهی، بهره‌وری چندین برابر دام، ارزش خواهند داشت.

بهزاد یادآور شد: بر اساس سیاست‌های سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، وضعیت حفاظتی محصولات طبیعی، طبق فهرستی که از نظر و نگاه کارشناسان و صاحب نظران ذی‌ربط در دفتر امور مراتع تهیه شده، ارزیابی می‌شوند و برای گونه‌های در خطر انقراض مجوز برداشت صادر نمی‌شود. حداکثر میزان مجاز برداشت برای هرگونه واندام‌های آن (ریشه، پیاز، پوست، گل، میوه، بذر) در هر منطقه بر اساس ضوابط و معیارهای فنی و علمی تعیین می‌شوند.

وی ادامه داد: جهت حفاظت از ذخیره‌گاه‌ها و رویشگاه‌های گونه‌های اندمیک یا بومی ایران شامل، شقایق ایرانی، کرفس کوهی، سوسن چلچراغ، لاله واژگون، قارچ ترافل سیاه و... حسب نظر سازمان متبوع و مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور هرگونه برداشت در عرصه‌های منابع طبیعی ممنوع و تخلف محسوب شده و با متخلفین برخورد قانونی صورت می‌گیرد.