سپهرپیام گزارش می‌دهد؛

ضرورت تکمیل زنجیره ارزش گیاهان دارویی استان همدان

رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی همدان: 40 گیاه دارویی در استان جنبه اقتصادی بالایی دارند

سپهرپیام، گروه خبر - شکیبا کولیوند: گیاهان دارویی تولیدی در استان همدان ظرفیت عظیمی برای تولید، صادرات، اشتغال‌زایی و غیره را دارند؛ موضوعی که در سایه تکمیل «زنجیره ارزش گیاهان دارویی» استان همدان معنا می‌یابد و مانع از خام‌فروشی و ورود دلالان به این عرصه می‌شود.

گیاهان دارویی نه‌تنها به سبب جنبه درمانی و ادویه‌ای بودن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند بازارهای صادراتی را هم از آن خود کنند، بلکه توسعه کشت گیاهان دارویی کم‌آب‌بر در راستای تغییر الگوی کشت، افزایش درآمد بهره‌برداران و صرفه‌جویی در مصرف آب به‌عنوان اقدامی اولویت‌دار و محرک توسعه بخش کشاورزی موضوعی است که این روزها در وضعیت بحرانی آب همدان نیز مدنظر قرار گیرد.

استان همدان در تولید این گیاهان دارویی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد به‌نوعی که چندی پیش بود که مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به جایگاه باغبانی استان همدان در سال 98، مطرح کرد: استان همدان ازنظر سطح، رتبه 14 کشوری را با 2.6 درصد از باغات کشور و ازنظر تولید، رتبه 11 کشوری با 2.9 درصد از تولیدات باغی کشور را به خود اختصاص داده است.

حجت‌اله شهبازی با بیان اینکه استان همدان در برخی از تولیدات باغی دارای رتبه‌های حائز اهمیتی است، در خصوص وضعیت کشت گیاهان دارویی در استان همدان مطرح کرد: در تولید محصولات گردو، رازیانه و گشنیز رتبه نخست، در تولید کشمش رتبه دوم، در تولید گیاهان دارویی رتبه پنجم، در تولید بادام و آلو رتبه ششم، در تولید هلو، شلیل، شفتالو و سیب نیز رتبه نهم کشوری را دارد.

رتبه پنجم در تولید گیاهان دارویی به همراه رتبه اولی کشت رازیانه و گشنیز کشور می‌تواند زمینه‌ای برای ورود مناسب استان همدان در عرصه تولید، فروش و صادرات این محصولات باشد اما به‌راستی چه قدر در این عرصه توانسته‌ایم گام‌های بلند برداریم؟ آیا خام‌فروشی را با نام صادرات وارد کار کرده‌ایم و همچنان قرار است که گیاهان دارویی همدان بدون نام و نشانی از این استان در گونی و به صورت‌های فله‌ای به دیگر کشورها بروند؟

به‌راستی، ظرفیت عظیم همدان در تولید گیاهان دارویی، بهترین بستر اشتغال‌زایی و ارزآوری برای کشور است اما این مهم زمانی محقق می‌شود که بتوانیم در کنار تولید مناسب، در عرصه بسته‌بندی، فرآوری، ارزش‌آفرینی و در نهایت استانداردسازی یک محصول قدم برداریم.

با این تفاسیر برآن شدیم تا گفت‌و‌گویی با قاسم اسدیان؛ رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان و ایرج جعفری؛ مدیرعامل شرکت صنایع غذایی رازیان ترتیب دهیم که در ادامه متن این صحبت‌ها را می‌خوانید:

** کشت 250 گونه گیاه دارویی در باغ گیاهان دارویی همدان

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان در گفت‌و‌گو با سرویس کشاورزی سپهرپیام مطرح کرد: سطح مراتع استان همدان حدوداً 900 هزار هکتار است که در آن‌ها حدود یک هزار و 658 گونه گیاهی وجود دارد.

قاسم اسدیان در ادامه عنوان کرد: از این میزان 315 گونه آن گیاهان دارویی است که 250 گونه آن را در باغ گیاهان دارویی کشت کرده‌ایم.

وی با بیان اینکه از این 250 گونه آن‌ها که جنبه اقتصادی و کاربرد مناسبی دارند را مدنظر قرار داده‌ایم، مطرح کرد: در این راستا 40 گونه مثل گل‌گاو زبان، بادرنجبویه، مریم‌گلی، زعفران، بومادران، انواع و اقسام درمنه، بابونه، آویشن، لاوان یا اسطوخودوس، رزمارینوس، به‌لیمو وحشی، خاکشیر، بارهنگ و غیره را مدنظر قرار دادیم، این 40 گونه جنبه اقتصادی و زارعی داشته و چه به‌صورت دیم و چه به‌صورت آبی قابلیت کشت دارند.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان خاطرنشان کرد: در اراضی آبی و دیم‌زارهای استان همدان می‌توان نسبت به کشت این گونه‌های گیاهان دارویی اقدام کرد.

اسدیان با اشاره به اینکه برخی از این گونه‌ها چندساله و برخی یک‌ساله هستند، اظهار کرد: برخی از این گونه‌ها نسبت به کم‌آبی مقاوم هستند، اما برخی نیاز به آبیاری مناسب به‌ویژه در فصل تابستان دارند.

وی در ادامه صحبت‌های خود بیان کرد: برای اینکه کشاورزان و باغداران در سطح استان به سمت کشت این گونه‌ها سوق داده شوند، کلاس‌های آموزشی و ترویجی را در این راستا در پیش گرفته‌ایم و طی یک سال حدود 550 دوره کلاس آموزشی داریم.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی همدان با بیان اینکه کلاس‌های ترویجی هم در سطح عمومی‌تر برگزار می‌کنیم، به مقوله بسته‌بندی و نقش مهم آن در بازارهای فروش گیاهان دارویی اشاره کرد.

اسدیان در این راستا با تشریح اینکه سعی می‌کنیم تا نحوه بسته‌بندی و فرآوری را به بهره‌برداران و علاقه‌مندان به این حوزه نیز آموزش دهیم، مطرح کرد: این گیاهان به سبب اینکه ادویه‌ای یا دارویی هستند، ارزش اقتصادی مناسب و بالایی دارند اما بایستی در این مسیر به فرآوری و بسته‌بندی آن‌ها توجه ویژه‌ای شود.

وی در بخش پایانی این گفت‌و‌گو بر موضوع مارکتینگ در این مسیر تأکید ورزید و گفت: بایستی در زمینه گیاهان دارویی به زنجیره تولید توجه و آن را تکمیل نمود تا بتوان در کنار کشت مناسب، فرآوری و بسته‌بندی و بازارهای فروش آن را نیز مدنظر قرار داد.

** در صورت حمایت، می‌توانم تعداد نیروی کارم را دو برابر کنم

در ادامه، یکی از فعالان عرصه بسته‌بندی گیاهان دارویی و مواد غذایی در گفت‌وگو با سپهرپیام مطرح کرد: نسبت به روزهای ابتدایی شروع کارمان، بسیاری از مشکلات برطرف شده است.

ایرج جعفری با بیان اینکه در حال حاضر برند رازیان در سطح کشور شناخته شده است، عنوان کرد: با فروشگاه اتکا قرارداد ملی نوشته‌ایم، با فروشگاه رفاه قرارداد استانی داریم و در دیجی‌کالا شرایط مناسبی داریم و جزو مشتریان رتبه‌دار در آنجا شده‌ایم.

وی ادامه داد: در حال حاضر تنها مشکلی که با مسئولان استانی داریم این است که برای محصول چای ایرانی که بسته‌بندی می‌کنیم، حمایتی نمی‌کنند.

مدیرعامل شرکت صنایع غذایی رازیان بیان کرد: دریغ از اینکه یک خرید از داخل استان داشته باشیم و در این زمینه کم‌لطفی می‌کنند، عنوان کرد: هم‌اکنون 20 نفر اشتغال‌زایی کرده‌ایم، در صورت حمایت‌های بیشتر، می‌توانم این تعداد را به 40 نفر برسانم.

جعفری در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به اینکه یک سری گیاهان دارویی در داخل استان کشت می‌شود و در فرآوری و بسته‌بندی‌هایمان از آن‌ها استفاده می‌کنیم، مطرح کرد: استان همدان رتبه سوم تولید گیاهان دارویی در سطح کشور را دارد، بدین ترتیب تا جای ممکن از گیاهان دارویی استان در این مسیر استفاده می‌کنیم.

وی با بیان اینکه برخی از گیاهان دارویی مورد نیاز هم از استان‌هایی چون فارس و قزوین و دیگر استان‌ها می‌آوریم، گفت: در این زمینه نیز با تهاتر کارمان را پیش می‌بریم به طوری که در ازای دادن اجناسمان از طرف مقابل جنس می‌گیریم.

** مسئولان حمایت از تولید داخل را در دستور کار قرار دهند

مدیرعامل شرکت صنایع غذایی رازیان در ادامه این گفت‌وگو با بیان اینکه برند نیوشا در حال حاضر مواد اولیه مورد نیازش را از ما خریداری می‌کند، گفت: انتظار داریم تا مسئولان حمایت از تولید داخل را در دستور کار قرار دهند، به‌راستی اگر مسئولان از ما خرید داشته باشند، موجب دلگرمی‌مان می‌شود.

جعفری خاطرنشان کرد: ما با کشاورزان زیادی در ارتباط هستیم و محصولات مورد نیازمان را از دلالان خریداری نمی‌کنیم.

وی در پایان گفت‌و‌گو تصریح کرد: سالیانه بالغ‌بر هفت هزار تن رازیانه خام در استان همدان برداشت می‌شود و ما تا جای ممکن و مورد نیاز از این رازیانه‌ها خریداری می‌کنیم.

به‌راستی، گیاهان دارویی تولیدی در استان همدان ظرفیت عظیمی برای تولید، صادرات، اشتغال‌زایی و غیره را دارند؛ موضوعی که در سایه تکمیل «زنجیره ارزش گیاهان دارویی» استان همدان معنا می‌یابد و مانع از خام‌فروشی و ورود دلالان به این عرصه می‌شود.

طبق صحبت‌های به عمل آمده، استان همدان دارای انواع مختلف گیاهان دارویی است که اکنون بیش از 300 گونه از آن شناسایی شده؛ اما نبود صنایع تبدیلی و فرآوری گیاهان دارویی در استان باعث شده تا تولیدات بیشتر به شکل خام‌فروشی وارد بازار شود و ارزش‌افزوده‌ای برای فعالان نداشته باشد، علاوه‌بر اینکه نام و نشانی از همدان نیز بر این گیاهان دارویی نیست که نیست.

این در حالی است که توسعه کشت گیاهان دارویی کم‌آب‌بر نه‌تنها می‌تواند در راستای تغییر الگوی کشت، افزایش درآمد بهره‌برداران و صرفه‌جویی در مصرف آب به‌عنوان اقدامی اولویت‌دار و محرک توسعه بخش کشاورزی مطرح باشد بلکه در صورت توجه به برندسازی، استانداردسازی، تکمیل زنجیره تولید و ارزش با ورود به مقوله بسته‌بندی صنعتی، فرآوری مکانیزه و غیره می‌توان بازارهای جهانی را هم در دست گرفت و حرف‌های بسیاری برای گفتن داشت.

روندی که تنها می‌تواند چرخ اقتصاد کشاورزی را به حرکت درآورده و مانع خام‌فروشی و ورود دلالان به موضوع شود، بلکه می‌تواند زمینه را برای گردشگری کشاورزی و گردشگری روستایی در استان نیز مهیا و زمینه اشتغال‌زایی بسیاری را فراهم آورد.

به‌راستی و با این تفاسیر باید گفت نیاز است تا بدانیم زمان آن رسیده تا در کاهش وابستگی‌های اقتصادی به منابع نفتی خیلی مؤثرتر از گذشته وارد شویم که دراین‌بین ظرفیت گیاهان دارویی می‌تواند برگ برنده‌ای برای ورود به تولید و صادرات مناسب، اشتغال‌زایی پایدار و حتی ورود به عرصه گردشگری کشاورزی باشد؛ موضوعی که این روزها در استان همدان جای آن خالی و درد خام‌فروشی همچنان بر بدنه گیاهان دارویی آن نمایان است.

از سویی، زمان آن رسیده تا از فعالان این عرصه که گامی در مسیر بسته‌بندی و فرآوری محصولات و گیاهان دارویی گذاشته و تولیداتی چون گیاهان دارویی خشک شده، پودر شده، انواع چای و دمنوش و غیره را در پیش گرفته‌اند در داخل استان مورد حمایت قرار گیرند؛ چراکه این افراد به‌عنوان محرکان چرخ‌های اقتصادی نه‌تنها به فرآیند تولید، فروش و صادرات و حذف واسطه‌ها و خام‌فروشی کمک می‌کنند بلکه می‌توانند زمینه‌ای برای اشتغال‌زایی در این عرصه نیز باشند.